15 listopada, 100 rocznica śmierci Henryka Sienkiewicza

Data: 30 listopada 2016, Kategoria: Aktualności , Autor: admin

Henryk Sienkiewicz urodził się 5 maja 1846 roku we wsi Wola Okrzejska w powiecie łukowskim w zubożałej rodzinie szlacheckiej, pieczętującej się herbem Oszyk, po mieczu wywodzącej się z Tatarów osiadłych na Litwie. Jego rodzicami byli Józef Sienkiewicz (1813–1896) i Stefania Sienkiewicz z domu Cieciszowska (1820–1873). Wola Okrzejska należała do babki pisarza, Felicjany Cieciszowskiej. Został ochrzczony w sąsiedniej miejscowości Okrzeja w kościele pw. św. Piotra i Pawła, ufundowanym przez prababkę pisarza. Rodzina z czasem przeniosła się do Grotek, potem do Wygnanowa, Potkanny, następnie do Grabowców i Wężyczyna, by ostatecznie od roku 1861 zamieszkać w Warszawie.

Jego największe powieści były tłumaczone na wszystkie podstawowe języki świata, dlatego literacka Nagroda Nobla, którą otrzymał w 1905 roku za całokształt twórczości nie była dla czytelników żadnym zaskoczeniem, autora Quo vadis traktowano bowiem jako autorytet moralny i społeczny. W przemówieniu wygłaszanym z tej okazji Sienkiewicz mówił, że zaszczyt ten jest szczególnie cenny dla syna Polski: „Głoszono ją umarłą, a oto jeden z tysięcznych dowodów, że żyje. Dodał też: Głoszono ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie zwyciężać”.

W tym samym roku odpowiadając na ankietę rozesłaną przez paryską gazetę Le Courrier Européen, napisał: „Należy miłować Ojczyznę nade wszystko i należy myśleć przede wszystkim o jej szczęściu. Ale jednocześnie pierwszym obowiązkiem prawdziwego patrioty jest czuwać nad tym, by idea jego Ojczyzny nie tylko nie stanęła w przeciwieństwie do szczęścia ludzkości, lecz by się stała jedną z jego podstaw. Tylko w tych warunkach istnienie i rozwój Ojczyzny staną się sprawą, na której całej ludzkości zależy. Innymi słowy, hasłem wszystkich patriotów powinno być: przez Ojczyznę do ludzkości, nie zaś: dla Ojczyzny przeciw ludzkości”.

W ostatnich latach swojego barwnego życia pisarz zaniedbywał jednak twórczość literacką, poświęcając czas na działalność publiczną i patriotyczną. Już wcześniej swemu pisarstwu nadał podstawowy kierunek: służenie sprawie niepodległości, i wszystkie jego dzieła prowadziły do tego celu. W XX wieku działalność literacką pisarz połączył z inicjatywami społecznymi, przypominając światu o ciemiężeniu Polaków przez zaborców. O tym mało kto wie, ale w 1909 roku zorganizował międzynarodową ankietę Prusse et Pologne – na temat prawa Polski do samodzielnego bytu państwowego.

W Oblęgorku, który otrzymał jako dar narodowy, założył ochronkę-polską szkołę oraz szpital.

Ostatnie lata Henryk Sienkiewicz spędził w Szwajcarii, tam też wraz z Ignacym Paderewskim założył Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, angażując opinię światową w sprawy narodowe. Paderewski za tę działalność otrzymał zasłużone uznanie po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, natomiast o działalności wyzwoleńczej Sienkiewicza wspomina się zbyt mało, być może dlatego że zmarł 15 listopada 1916 roku w Vevey dwa lata wcześniej przed pamiętną listopadową datą. Rodacy uczcili jednak tego wielkiego pisarza, który tworzył „dla pokrzepienia serc” narodu, podtrzymując duchowy optymizm i wiarę w wolną przyszłość, i już w 1924 roku, w wolnej Polsce, uroczyście sprowadzili jego prochy na ojczystą ziemię, do katedry Św. Jana na Starówce; warto o tym pamiętać zwłaszcza w listopadzie.

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2016 Rokiem Henryka Sienkiewicza. Mało kto wie, że ten wielki pisarz, Noblista z 1905 roku i patriota polski był również wielkim pasjonatem-cyklistą i Honorowym Członkiem Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów; a już chyba tylko my członkowie tego najstarszego kolarskiego Klubu w Polsce i zaprzyjaźnionego z nami WKS Legia Masters znamy wypowiedziane w 1896 roku przez Niego znamienite słowa, które nam na co dzień w życiu klubowym towarzyszą: „Rower wymaga tęgich mięśni, a wyrabia przytomność umysłu, odwagę i dzielność, nie mówi się już o tym, że stowarzysza ludzi…

Dlatego w Roku Henryka Sienkiewicza czciliśmy Jego 170 rocznicę urodzin składając wiązankę pod Jego pomnikiem, odwiedziliśmy podczas specjalnie zorganizowanego rajdu rowerowego Wolę Okrzejską – miejsce urodzin, a nawet byliśmy w Jego dworku w Oblęgorku. Ja byłem 15 listopada, w 100. rocznicę śmierci tego wielkiego pisarza przy Jego pomniku w Ogrodzie Botanicznym vis-a-vis Urzędu Rady Ministrów. Zastałem pomnik zasłany liśćmi, podeptany i zabrudzony błotem – oto nasza polska pamięć narodowa. Ani nie pamiętają szkolni uczniowie, ani władze; a przecież mamy podobno… barwnie obchodzony Rok Sienkiewiczowski!

Czy o Henryku Sienkiewiczu jednym z najpopularniejszych pisarzy świata i wielkim Budowniczym Niepodległości Polski naprawdę nie pamięta już nikt?

 

Jerzy Gajewski

KONICA MINOLTA DIGITAL CAMERA KONICA MINOLTA DIGITAL CAMERA Jerzy Gajewski